“Όταν οι τέχνες έχουν γιορτή τότε γίνεται θέατρο”

Ars, L’arte, Kunst, Art, Τέχνη... Σε όποια γλώσσα κι αν τη γράψεις ίδια είναι η σημασία και το περιεχόμενό της: Η ανώτερη μορφή αισθητικής σχέσης του ανθρώπου προς την πραγματικότητα. Προβάλλει σαν μια παγκόσμια, πανανθρώπινη μορφή δραστηριότητας με τεράστια σημασία για την κοινωνική εξέλιξη. Υπάρχει χιλιάδες χρόνια, στην πορεία των οποίων αλλάζει και εξελίσσεται.

Η τέχνη χρειάζεται σε όλους. Μπορεί να συγκινήσει τόσο τον εργάτη όσο και το διανοούμενο. Τόσο το μαθητή όσο και το δάσκαλο. Τόσο τον επιστήμονα όσο και τον αγράμματο. Είναι δύσκολο να βρεθεί άνθρωπος που – στον ένα ή τον άλλο βαθμό, να μην ένιωσε μέσα του την επίδραση της τέχνης έστω και σε μια από τις μορφές της, που να μη του έγινε ανάγκη, που δεν προσπάθησε να μυηθεί σε τούτη ή την άλλη μορφή καλλιτεχνικής δημιουργίας είτε ως δημιουργός είτε ως συνεπής θεατής και οπαδός.

Τίποτα το ανθρώπινο δεν είναι για την τέχνη αδιάφορο. Κι όσο πιο πλούσια και πιο πολύμορφη είναι η ζωή, όσο πιο πλατιά τα κοινωνικά ενδιαφέροντα, όσο πιο δυνατές οι συγκρούσεις σε μαζικό αλλά και ατομικό επίπεδο, τόσο πιο πολύπλευρα και σταθερά αναπτύσσεται η τέχνη.

Είναι αυτή που που μας οδηγεί στην ψυχή μας. Είναι αυτή που μας οδηγεί στην αλήθεια μας.

Κι αν ισχύει μια φορά αυτό για τις άλλες τέχνες, ισχύει δέκα φορές για το θέατρο .

Το θέατρο εμπεριέχει όλες τις τέχνες. Λογοτεχνία και ποίηση, Ζωγραφική, Αρχιτεκτονική και γλυπτική, Μουσική, Χορό, Φωτογραφία, ακόμα και Κινηματογράφο – με την ευρύτερη έννοια και λειτουργία του. Ωστόσο, η θεατρική παράσταση δεν είναι μηχανικό ανακάτεμα από διάφορα είδη τέχνης αλλά ανεξάρτητο είδος τέχνης.

“Η ποιότητα ενός θεατρικού έ

ργου είναι η ποιότητα των ιδεών του.” Μπέρναρντ Σο

Στο θέατρο εν αρχή ήν το σώμα – όπως επιμένει να μας θυμίζει ο δάσκαλος.

Φυσικά υπάρχει το κείμενο, ο λόγος. Όμως για να γίνει από λογοτεχνικό κείμενο θεατρική παράσταση – θέαμα και να προβληθούν όλες οι καλλιτεχνικές δυνατότητες που εμπεριέχει, πρέπει το έργο να παιχθεί στη σκηνή, να πάρει σάρκα και οστά από τους ηθοποιούς. Οι ηθοποιοί με το σώμα, τη φωνή, τις ανάσες τους μετατρέπουν τους ήρωες σε “δρώντα πρόσωπα” του έργου.

Το ότι το θέατρο μπορεί και δίνει χειροπιαστά σε πολλούς μαζί θεατές ένα περιστατικό στη συγκεκριμένη και σύνθετη εξέλιξή του, καθορίζει και τη σπουδαία θέση που παίρνει ανάμεσα στα άλλα είδη τέχνης. Το θέατρο έχει ένα πολύ μεγάλο προτέρημα: μπορεί και αναπαράγει άμεσα , μπροστά στα μάτια του θεατή την ίδια την πορεία του αγώνα και των συγκρούσεων, των προσωπικών και κοινωνικών ενδιαφερόντων των ηρώων του και τις αντιθέσεις ανάμεσά τους. Στο θεατρικό έργο η ιδέα ή οι ιδέες – όπως λέει και ο Μπέρναρντ Σο, αναπτύσσονται με την άμεση σκηνική δράση. Οι ζωντανοί συγκεκριμένοι ήρωες, τα πρόσωπα που δρουν στο έργο αγωνίζονται για την αποκάλυψή της.

Η υπεροχή του θεάτρου είναι πως καθρεφτίζει το δυναμισμό και την εξέλιξη στα γεγονότα και στους χαρακτήρες και δεν περιορίζεται στο να απεικονίσει ένα περιστατικό σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή όπως π.χ. στη ζωγραφική ή τη φωτογραφία. Δεν είναι στατική τέχνη. Στη σκηνή δε βλέπουμε αποτυπωμένους ανθρώπους στο χαρτί ή στον καμβά αλλά ζωντανούς, δε βλέπουμε κάποια μόνο στιγμή αλλά σειρά από γεγονότα που εξελίσσονται.

Η σκηνική μορφή που δημιουρ

γεί ο ηθοποιός υπάρχει μόνο χάρη σ’ αυτόν, προσωποποιείται μέσα απ’ αυτόν, βρίσκεται στη σκηνή και αλληλεπιδρά συνέχεια με τους θεατές. Κι όταν η αυλαία κλείσει πεθαίνει..Για να γεννηθεί ξανά και ξανά...

Σε ποια άλλη τέχνη γίνεται αυτό;

Το θέατρο δεν είναι μια μοναχική δουλειά, όπως για παράδειγμα η συγγραφή. Δεν απομονώνεται ο καλλιτέχνης προκειμένου να δημιουργήσει. Είναι μια ομαδική προσπάθεια. Ο ηθοποιός είναι σφιχτά δεμένος με τους συντρόφους – συνεργάτες του. Η δουλειά του ενός δένεται με τη δουλειά των άλλων. Υπάρχει μια συνεχής αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση μεταξύ τους και με τους θεατές. Κι εδώ είναι που το θέατρο θυμίζει τη μουσική και τους μουσικούς.

Ο θίασος είναι σαν την ορχήστρα. Η δύναμή του βρίσκεται στην ομαδικότητα, στο ταίριασμα των πολύμορφων καλλιτεχνικών μέσων. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει ότι ο ηθοποιός δεν υπάρχει και αυτόνομα ως καλλιτέχνης. Μπορεί να παίξει ένα σόλο όπως κι ένας μουσικός. Οι θίασοι μπορεί να έχουν πολλά ή λίγα άτομα. Ωστόσο όμως – ανεξάρτητα από το πόσοι συμμετέχουν σ’ ένα θεατρικό έργο, η επιτυχία του είναι πάντα αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας.

Όταν παίζεται ένα θεατρικό έργο το

θέαμα μας κατακτά. Η προσοχή μας συγκεντρώνεται στη δράση γιατί την ίδια ώρα που οι καλλιτέχνες δημιουργο

ύν εμείς βρισκόμαστε κοντά τους, βιώνουμε μια ανεπανάληπτη, ζωντανή, εξελισσόμενη αμφίδρομη σχέση. Ζούμε την “ποίηση , τη μαγεία,τον ηλεκτρισμό των αισθήσεων” όπως έλεγε και ο μοναδικός Κάρολος Κουν.

Κι εκεί, στην παράσταση παίρνουν τη θέση τους και παίζουν το ρόλο τους οι άλλες τέχνες.

Μήπως δεν είναι η Ποίηση; και τότε τι είναι το ξεγύμνωμα της ψυχής μας;;

Μήπως δεν είναι ο Χορός; και τότε τι είναι οι ανάσες μας, οι κινήσεις μας;;

Μήπως δεν είναι

η Ζωγραφική, η Αρχιτεκτονική και η Φωτογραφία; και τότε τι είναι το σκηνικό, τα κοστούμια, τα φώτα, ο άλλος κόσμος που δημιουργείται στη σκηνή, το κλίμα της εποχής;;

Μήπως τέλος, δεν είναι η Μουσική; και τότε τι είναι τα λόγια μας, το κλάμα και το γέλιο μας, τα crescendo και τα adagio μας, οι παύσεις μας,το τραγούδι μας, οι νότες που γεμίζουν τη σκηνή;;

Όλες τους συμμετέχουν οργανικά στην τέχνη του θεάτρου, το ενισχύουν και το βοηθούν, υποτάσσονται στον τελικό σκοπό που είναι το φτιάξιμο μιας παράστασης. Η δημιουργία του όνειρου, της άλλης “πραγματικότητας”. Βρίσκονται στο θέατρο με μοναδική αποστολή να βοηθήσουν να αποκαλυφθεί η βασική ιδέα του έργου, να πάρει σάρκα και οστά το περιεχόμενό του, να δημιουργηθεί ένα ενιαίο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

Όλες τους παίρνουν μέρος στο γλέντι, τρώνε και πίνουν, τραγουδούν και χορεύουν! Και αγαπούν και ζηλεύουν και φλερτάρουν και ονειρεύονται και δικαιώνονται!

Έχουν γιορτή λοιπόν! Γίνεται θέατρο!